Jodium is essentieel voor de schildklier om T3/T4 te produceren. Wanneer de inname langdurig daalt, probeert de klier te compenseren... tot struma. Jodiumtekort blijft zeldzaam in Frankrijk bij volwassenen die gejodeerd zout gebruiken, maar kan voorkomen bij zeer restrictieve diëten, tijdens zwangerschap als de behoeften niet gedekt zijn, of bij overmatig gebruik van algen met zeer variabele gehalten die de status verstoren. Voor de klinische basis, zie de Franstalige samenvatting over jodiumtekort.
Symptomen (licht tekort → hypothyreoïdie)
- Vermoeidheid, vertraging, kou-intolerantie
- Droge huid, haarverlies, obstipatie
- Matige gewichtstoename, bradycardie
- Struma (vergroting van de schildklier)
- Bij zwangere vrouwen: risico voor de neurocognitieve ontwikkeling van de foetus bij niet-gecorrigeerd tekort
Deze tekenen zijn niet specifiek: ze vereisen een klinische en biologische evaluatie. Voor een overzicht, zie de klinische pagina jodiumtekort (MSD).
Bij symptomen van hypothyreoïdie, struma of zwangerschap zonder gejodeerd zout/regelmatige zeeproducten, vraag medisch advies. Het tekort moet bevestigd en behandeld worden.
Tests en richtlijnen
- TSH, fT4 (± fT3): eerste benadering van de schildklierfunctie.
- Jodurie (urine-jodium): weerspiegelt vooral de recente inname. In de praktijk is spot-jodurie nuttig voor populatie-diagnose, minder voor het individu (grote variabiliteit). De WHO/UNICEF/ICCIDD-gids definieert populatiedrempels (jodurie-medianen) en benadrukt de interpretatie op groepsniveau.
- Thyroglobuline (populatie-biomarker), echografie (schildkliervolume): eerder in epidemiologie of specifieke gevallen.
Kort gezegd: we redeneren eerst klinisch + TSH/T4. De individuele jodurie kan informatief zijn in een herhaalde/gestandaardiseerde context, maar moet voorzichtig geïnterpreteerd worden. Zie ook de professionele NIH ODS-fiche over jodium voor de praktische beperkingen van metingen en innamerichtlijnen.
Voedingsmiddelen rijk aan jodium (en variabiliteit)
- Vis en zeevruchten (kabeljauw, koolvis, mosselen)
- Zuivelproducten (variabiliteit volgens veehouderijpraktijken en jodering)
- Eieren
- Gejodeerd tafelzout (controleer "gejodeerd" op het etiket)
- Algen: zeer variabele gehalten (sommige zeer hoog) → risico op overschot bij regelmatige consumptie van kelp/laminaria.
Om nauwkeurig te vergelijken, gebruik de Ciqual-tabel en de NIH ODS-fiche die ordes van grootte en voorzorgsmaatregelen geven (vooral voor algen).
Tips: als u zeeproducten beperkt, helpt het regelmatig gebruik van gejodeerd zout in de keuken in plaats van standaardzout om de inname veilig te stellen.
Doses en tolerantie
Inname om naar te streven
- Europa (EFSA): 150 µg/dag (volwassene) als adequate inname; 200 µg/dag bij zwangerschap/borstvoeding (zie EFSA – Dietary Reference Values for iodine (2014)).
- Frankrijk (ANSES): verwijst naar aanbevolen voedingsinname en gejodeerd zout als voedingshefboom (zie het referentiekader aanbevolen inname).
- Verenigde Staten (NIH): 150 µg/dag (volwassene), 220 µg/dag (zwangerschap), 290 µg/dag (borstvoeding); details in de ODS-fiche.
Veiligheidslimieten / overschot
- UL (EFSA): 600 µg/dag (volwassene); UL (VS): 1.100 µg/dag — zie EFSA 2014 en NIH ODS.
- Chronisch overschot: kan schildklierdisfunctie (hypo/hyper) veroorzaken bij gevoelige personen, vooral met jodiumrijke algen (kelp).
- Interacties: voorzichtigheid bij schildklierbehandeling (bijv. levothyroxine) of auto-immuunziekte. Personaliseer met een zorgprofessional.
Baseer u eerst op voeding + gejodeerd zout. Bij zwangerschap of als de voedingsinname laag is, kan een matige suppletie besproken worden met uw zorgverlener (houd u aan de richtlijnen en vermijd zeer jodiumrijke algen op lange termijn).
FAQ
Is zeezout natuurlijk gejodeerd?
Niet noodzakelijk. Het moet "gejodeerd" zout zijn (vrijwillige jodering); controleer het etiket.
Moet jodurie voor elke patiënt gemeten worden?
Niet routinematig: spot-jodurie varieert sterk. We geven de voorkeur aan klinisch + TSH/T4. Jodurie is vooral populationeel (zie WHO/UNICEF/ICCIDD).
Zijn algen een goede jodiumbron?
Ja, maar zeer variabel: sommige algen overschrijden snel de UL. Gebruik ze met mate.
Wie loopt het grootste risico?
Zwangerschap/borstvoeding, diëten zeer arm aan zeeproducten, malabsorptie of meerdere uitsluitingen, schildklierziekten (medisch te begeleiden).
